بی مناسبت نیست پاره ای از یادداشت های پدر رافائل دومان را که از سال 1057 تا 1108 در ایران بوده درباره ی وضع کتاب در دوره ی صفوی را بخوانیم.که درباره ی کتابخانه ی سلطنتی مینویسد:

              در تشکیلات دربار هیچ نظمی نیست و به همین ترتیب کتاب های شاه در جایی که کتابخانه نام دارد بدون نظم و ترتیب درون صندوقها (یخدانها)ریخته شده اند و در هیچ قفسه ای بر حسب هیچ نظمی جای ندارد بر خلاف انچه در دیار ما مرسوم است و در نتیجه اشخاص علاقه مند یا کنجکاو نمیتواندد به اسانی کتاب مورد نظر خود را پیدا کنند.

وی درباره ی صنعت چاپ مینویسد.

اینان از صنعت چاپ که علوم در پرتو ان میدرخشند و شهرت مولف مرهون ان است محروم هستند اینان جز از نسخه ی خطی استفاده نمیکنند و لذا در کتابت ایشان اشتباهات بسیار روی میدهد که ناشی از نا اگاهی و یا هوا و هوس کاتبان است....کتاب های این مردم دچار تغییر شکل و استحاله ی عجیبی میشود در واقع در حالی که مولف هنوز زنده است و نفس میکشد. اگر کتابش مورد اقبال مردم واقع شود از ان استقبال میکندد و بارها از روی ان مینویسند اما به میل و سلیقه ی خودشان.و لذا اگر مولف کتاب خود را بعد از چند سال در جایی ببند چندان استحاله شده است که به زحمت ان را بازخواهد نشاخت و ان را تخم حرام توصیف خواهد کرد.

به هر روی در ایران کتابخانه های فراوانی وجود داشته که از ان جمله می توان از کتابخانه استان قدس رضوی کتابخانه حرم حضرت عبدالعظیم در ری کتابخانه بسیارمهم بقعه شیخ صفی که در حال خاضر بسیاری از نسخه های نفیس ان در کتابخانه های سن پطرزبورگ بوده و توسط روسها غارت شده ونیز کتاتبخانه مدارس مختلف اصفهان و از جمله کتابخانه مدرسه چهارباغ یاد کرد. یکی از مهمترین کتابخانه ها کتابخانه سلطنتی بوده که البته منظم نبوده است. محمدهاشم رستم الحکما درباره کتابخانه سلطنتی شاه سلطان حسین نوشته

آن سلطان جمشید نشان را کتابخانه ای بود که از خطوط جمیع مشاهیر کتاب خطوط هشتگانه ..... استاد یاقوت مستعصمی و اقا ابراهیم و میرزا احمد نیریزی و میرعلی و میرعماد و شاه مسکین و رشید و شفیعا و خواجه اختیار و امثال اینان غفرالله لهم. قران هایی به خط جلی و خفی و با ترجمه و بی ترجمه و ادعیه و احادیث و نسخه های بسیار با اعتبار از جمیع علوم و لموم و فنون و رسم الحساب های مختلفه و قصص وتواریخ و دیوان های شعرا همه با کاغذهای خنایی و خانبالیغ و کشمیری همه با تذهیبات و نقش و نگار دلپسند ذکر شده فراهم امده بیشتر از حساب و شمار.

هم اکنون با مراجعه به بسیاری از کتابخانه های بزرگ ایران مانند کتابخانه استان قدس رضوی کتابخانه مجلس شورای اسلامی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران کتابخانه ایه الله مرعشی کتابخانه ملی و کتابخانه ملک و حتی کشورهای اروپایی و امریکایی که نسخه های خطی ایرانی را نگاه می دارندکی توانیم به عظمت کاری که در دوره صفویه به لحاظ تالیف و ترجمه انجام شده پی ببریم.

گفتنی است این میراث عظیم در اشوب هشت ساله افاغنه و تسلط انان بر اصفهان و برخی شهرهای دیگر مقدار زیادی اسیب داد. از جمله کتاب های مدرسه چهارباغ را در دخمه ای پنهان کردند.که بسیاری از انها نابود شد. عالمان زیادی در ایام محاصره به فروش کتاب های خود پرداخته و به ثمن بخس انها را حراج کردند. پس از ان خانه های اعیان و اشراف نیز به تصرف روسای افغان درامده و بسیاری از کتابها نابود شد. در اینجا تنها جمله ای از محمدعلی حزین را که این ایام در اصفهان بوده در سفرنامه اش اورده است نقل می کنیم

در جریان محاصره از هر طبقه آن مقدار از هنرمندان و مستعدان و افاضل و اکابر و اشراف در ان حادثه درگذشتند که حساب ان خدای داند. و بر من در ان احوال روزگاری گذشت که عالم السرایر بدان اکاه است و بر انچه دست قدرتم می رسید صرف می کردم و به غیر از کتابخانه چنان چیزی در منزل من باقی نمانده بود و با وجود بی مصرفی قریب به دو هزار مجلد کتاب را نیز متفرق ساخته بودم و تتمه در ان غارت به غارت رفت.